موقعیت جغرافیایی
شهر بیرم درفاصله 135کیلومتری مرکزشهرستان و 360 کیلومتری مرکزاستان قراردارد. ارتفاع مرکز بخش ازسطح دریا 509 مترمی باشد و در 53.35 درجه طول شرقی و 27.25 درجه عرض جغرافیایی واقع شده است. کوههای منطقه دنباله ی رشته کوه زاگرس جنوبی می باشد که مرتفع ترین کوه آن گاوبست می باشد.
آب و هوای منطقه گرم و خشک و متوسط بارندگی سالیانه کمتر از 200 میلی متر می باشد. در منطقه بیرم هزاران اصله نخل وجود داردکه روزگاری مهمترین محصول منطقه بحساب می آمد و قسمت اعظم خرمای آن ازطریق مرکز استان به سراسر کشور حتی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس صادرمی شد . اما در سالهای اخیر بدلیل خشکسالی های مکرر و استفاده 120 حلقه چاه عمیق در دشت بیرم و توسعه کشاورزی و کشت محصولاتی همچون گندم جو ذرت یونجه و دانه های روغنی و به تبع آن افت شدید سطح ایستابی آبهای زیرزمینی باغهای نخل در حال نابودی هستند.
منطقه بیرم که در واقع همان بیخه احشام می باشد در جنوب فارس بین شهرستان های لار و لامرد واقع شده است در فارسنامه ناصری در مورد این منطقه چنین آمده است (( این ناحیه در جنوب غربی لار است . درازی آن از بیرم تا ملایی 6 فرسخ می باشد و قریه های آباد آن عبارتند از : احشام قائد – بیرم ( که همان قصبه بیخه احشام است )- چارطاق – چاه برد – خیرگو – دهنو - شیخ عامر – شیرینو – کتک – لاورستان – ملایی )) در 3 دهه اخیر این منطقه دچار دگرگونی های زیادی از نظر تقسیمات کشوری گردیده است و متاسفانه مناطق مختلفی از بدنه بخش بیرم منفک و به شهرستانهای همجوار ملحق گردیده است . پوشش گیاهی منطقه عمدتاً کهور – کنار - بادام کوهی و بن می باشد . گیاهان دارویی منطقه آویشن – بردی – مرتلخ – آنغوزه و ... می باشد . گونه های جانوری شغال – روباه – گراز – آهو و بز کوهی – کبک و تیهو و ... می باشد .
آثار باستانی :-
شهر بیرم قدمتی دیرینه حداقل در حدود 7000 سال دارد . ساکنین اولیه این ناحیه زرتشتی و در قسمت شرقی در محلی معروف به تل گوه زندگی می کردند. آنها همچنین در مرکز شهر قلعه ای به نام شهرستان بنا مینمایند که با حصار های بلند دارای هفت قلعه تو در تو و مرکز حاکمیت دولت وقت موسوم به شاه سلنتور بوده است. هفت قلعه محافظ(قلاع سبعه) نیز در اطراف آن وجود داشته که آثارشان هنوز باقی است قلاع مزبور عبارتند از : قلعه کوه پیر، قلعه سلاورز، قلعه لید، قلعه گل سرخ، قلعه خواجگان، قلعه فاریاب و قلعه دیده بان
این وضع تا سال 452 هجری ادامه داشت تا اینکه در این سال یکی از نوادگان امام موسی کاظم (ع) بنام سید عفیف الدین مقلب به ( شاه زندو) فرزند هاشم ابن ابراهیم ابن موسی کاظم (ع) به بیرم آمد و مردم را به اسلام دعوت کرد و مرکز شهر بیرم را مقر فرماندهی خود قرار داد و بعدها در نزدیکی تنب شهرستان به شهادت رسید که بعدها بقعه و بارگاه آن حضرت بنا گردیده است.
در بررسی های اولیه حاصل کاوشهای باستان شناسی از تل بحره نشانه هایی از قدمت 40هزار تا 150هزارساله در اشیاء تاریخی بدست آمده است که برای بررسی بیشتر و تعیین دقیق سن اشیاء با استفاده از روشهای نوین به خارج از کشور انتقال یافته است.
قرآن نفیس خطی و درب ورودی حضرت شاه زندو:
این قرآن بنا به روایت تذکره شاه زندو و توسط حضرت سید عفیف الدین مشهور به ( شاه زندو ) از مکه مکرمه به ایران آورده شده است . این قرآن در 570 صفحه بر روی پوست آهو نوشته شده و خط آن کوفی است . در هر برگ آن بین 7 تا 8 سطر آیات نوشته شده است . متاسفانه این قرآن در سال 1378به سرقت رفته و تنها تصاویری از آن موجود می باشد. درب ورودی حضرت شاه زندو متعلق به سال 997 هجری قمری که از چوب گردو و در هند ساخته شده و برای نصب به بیرم آورده شده است .
اماکن متبرکه :-
شهر بیرم را شهر امامزادگان نیز می نامند که دلیل آن تعدد اماکن متبرکه در این شهر است. این اماکن مربوط به دوره دوم تاریخی این منطقه است که با ورود امامزاده سید عفیف الدین ( شاه زندو ) در قرن چهارم هجری آغاز می شود و این شهر را به عنوان مرکز مبارزات خود قرار می دهد پس از آن بیرم به عنوان مرکزی برای ترویج دین مبین اسلام در جنوب قلمداد می گردد .
1- بقعه متبرکه امامزاده سید عفیف الدین( شاه زندو ) که همچون نگینی برتارک این منطقه می درخشد و زیارتگاه زائران منطقه و مهمانان از سایر نقاط می باشد
2- امامزاده ( شاه نورالدین ) که بقعه آن در محله قبله بیرم واقع است .
2- امامزاده شاه جلال الدین که در کنار حسینیه میان محله بیرم واقع شده است .
3- امامزادگان شاه ابوالحسین و شاه ابوالقاسم در محله محمد جمالان بیرم واقع است و حسینیه و مسجد محمد جمالان در کنار آن قرار دارد .
4- امامزاده سعد ابن سعید که مرقد آیت الله حقانی بیرمی هم در جوار آن قرار دارد .
5- امامزاده شاه ابوالفتح در حاشیه شهر بیرم و در مسیر بیرم – بالاده به سمت اشکنان قراردارد .
6- میر ابولبه معروف به پیربل واقع در ارتفاعات شمال شرقی بیرم که از اماکن مهم زیارتی و تفریحی می باشد .
مشاهیر بیرم
حضرت شاه زندو (ع)
سیدعلی اکبر عفیف‌الدین ملقب به شاه زندو، از نوادگان امام موسی کاظم (ع) که به استناد مورخان و پژوهشگران برجسته کشور، اسلام پذیری در جنوب ایران مرهون تلاشها و مبارزات ایشان می باشد. آرامگاه این امامزاده بزرگ در مرکز شهر بیرم واقع است و در ایام سال میعادگاه عاشقان اهل بیت عصمت و طهارت است . سادات شهر بیرم از فرزندان و نوادگان ایشان هستند.
مشرف‌الدین‌بن شاه حسین بیرمی
کتابی با عنوان »مرصادالاطبا« دارد که در موزهء باستانی هندوستان نگهداری می‌شود و نسخه ای از آن توسط احمد اقتداری به ایران آورده شده است.
سیدعلی‌اکبر بیرمی
فرزند سیدشکرالله، از دانشمندان و عالمان بیرم بوده است، که تذکره حضرت »شاه زندو« را به خط خود نگاشته است.
امامزاده میر ابوالبه ( پیر بل )
خواهرزاده شاه زندو یکی از فرماندهان نظامی او بوده است که در جنگ با حاکم محلی لارستان به شهادت می رسد این بقعه در میان فداغ و بیرم قرار دارد و مردمان از دور و نزدیک به زیارت آن می شتابند.
حاج سید علی تاجر بیرمی:
یکی از شخصیت های تاریخی بیرم و از جمله خیراندیشان و تجار سرشناس جنوب کشور در دوره قاجاریه است که چندین نسل پیاپی حکم وکیل الرعایایی در لارستان و ناظم التجاری در ایالت فارس را برعهده داشته‌اند..
سید محمد باقر حجازی بیرمی
از وکلای پایه یک دادگستری تهران و مدیر روزنامه وظیفه به شمار می‌آمد. این روزنامه سیاسی-اجتماعی، سه شماره در هفته منتشر می‌شد و ناشر افکار دفتر نشریات دینی منشور نور بود. دو دورهء انتشار داشته، در فاصله سالهای 1323 تا 1341 فعال بوده است.
آیت‌الله آقا شیخ محمد حقانی
به سال 1325 هـ. ق. در شهر »بیرم« پای به عرصهء گیتی نهاده است. او اجازهء اجتهاد خود را از بزرگانی چون آیه‌الله حسین غروی اصفهانی (کمپانی)، آقا سیدابوالحسن اصفهانی و آیه‌الله محمدحسین نایینی و مجتهد کازرونی، دریافت داشت و از مفسران، فقیهان و فیلسوفان شیعه به شمار می‌آمد. ده اثر علمی از وی به یادگار مانده، که متأسفانه تنها کتاب »عالم ارواح« در ردّ نظریات »فروید«، از او به چاپ رسیده است. مقبرهء او در کنار آرامگاه سعدبن مبارک در بیرم قرار دارد.
زین‌العباد درویش، مشهور به عابدشاه بیرمی
از نوادگان شاه زندو می‌باشد. دیوانی از او، در کتابخانهء آستان قدس رضوی، موجود است. وفات او در سال 822 هـ..، در روستای بِرَخت در جزیره قشم، اتفاق افتاده است.
صحبت لاری
ملامحمد باقر دشتی بیرمی، در بیرم به دنیا آمد و تحصیلات خود را در »رونیز« فسا و شیراز، در محضر عالمان عصر خود، به انجام رساند. او پس از احراز مقام اجتهاد به لار بازگشته، مورد احترام مردمان آن سامان قرار گرفت. دیوان شعری از او به چاپ رسیده است. وی را در غزلسرایی سرآمد شاعران لارستان شمرده‌اند.
»صحبت« نه غزلسراست امروز
از روز ازل سخنـــور آمــد
او در اواخر عمر از نعمت بینایی محروم می‌شود و سرانجام سال 1251 هـ. ق. رخ در نقاب خاک کشید.